Cây măng cụt có trồng được ở miền Bắc, miền Trung không? Hướng dẫn chi tiết từ A đến Z

Măng cụt (tên khoa học: Garcinia mangostana) là loại cây ăn quả nhiệt đới có nguồn gốc từ Đông Nam Á, được mệnh danh là “nữ hoàng trái cây” nhờ vào hương vị thanh mát, ngọt dịu và giá trị dinh dưỡng cao. Tại Việt Nam, măng cụt chủ yếu được trồng ở khu vực miền Nam như Tiền Giang, Bến Tre, Đồng Nai, Bình Dương… Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhờ tiến bộ trong chọn tạo giống và cải tiến kỹ thuật, nhiều hộ dân đã thử nghiệm và bước đầu thành công trồng cây măng cụt ở miền Bắc và miền Trung.

Khí hậu miền Bắc và miền Trung có phù hợp để trồng măng cụt không?

1. Đặc điểm sinh thái của cây măng cụt

• Ưa khí hậu nóng ẩm, nhiệt độ lý tưởng từ 25–35°C
  
• Cần lượng mưa trung bình trên 1.500mm/năm
  
• Không chịu được rét dưới 10°C và hạn kéo dài
  
• Rễ cây măng cụt thuộc loại rễ ngang yếu, nhạy cảm với đất nén chặt, dễ bị thối rễ nếu ngập úng
  

2. Đặc trưng khí hậu miền Bắc và miền Trung

• Miền Bắc có mùa đông lạnh, nhiệt độ có thể xuống dưới 10°C, độ ẩm thấp vào mùa đông và rất cao vào mùa hè
  
• Miền Trung có khí hậu khắc nghiệt hơn, nắng nóng gay gắt, mưa bão thất thường, đất nhiều đá, dốc

Với điều kiện này, miền Bắc và miền Trung không hoàn toàn lý tưởng để trồng măng cụt theo phương pháp truyền thống, tuy nhiên vẫn có thể trồng thành công nếu áp dụng kỹ thuật thích nghi phù hợp, đặc biệt tại những vùng có tiểu khí hậu thuận lợi như:

• Hòa Bình, Phú Thọ, Thanh Hóa: các thung lũng kín gió, có độ ẩm cao quanh năm
  
• Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng: vùng đồi thấp, ven sông, thoát nước tốt, ít gió mùa Đông Bắc

Chọn giống măng cụt phù hợp với khí hậu miền Bắc và miền Trung

1. Giống măng cụt truyền thống

• Nguồn gốc từ Tiền Giang, Vĩnh Long, Cần Thơ
  
• Ưu điểm: chất lượng quả cao, vỏ dày, thịt ngọt
  
• Nhược điểm: sinh trưởng chậm, không chịu được lạnh
  

2. Giống măng cụt thích nghi khí hậu lạnh nhẹ

Một số giống măng cụt được chọn lọc từ Thái Lan, Malaysia, Philippines có thể chịu được nhiệt độ xuống thấp đến 12–13°C, thích hợp thử nghiệm trồng ở vùng núi trung du, cao nguyên như:

• Giống măng cụt Thái xanh
  
• Giống măng cụt Indo tím
  

Nên chọn cây ghép hoặc cây chiết có tuổi đời 1,5–2 năm, bộ rễ mạnh, không sâu bệnh, lá dày.

Kỹ thuật trồng cây măng cụt ở miền Bắc và miền Trung

1. Thời vụ trồng lý tưởng

• Thời điểm thích hợp nhất là đầu mùa xuân (tháng 2–4) hoặc cuối mùa mưa (tháng 9–10)
  
• Tránh trồng vào mùa đông hoặc giai đoạn nắng hạn kéo dài
  

2. Chuẩn bị đất trồng

• Đất thịt nhẹ, giàu mùn, pH từ 5,5–6,5
  
• Đào hố 60x60x60cm, bón lót 10–15kg phân chuồng hoai mục, 0,5kg lân, 0,2kg vôi
  
• Trồng trên luống cao hoặc mô đất cao 30–40cm để chống ngập úng mùa mưa
  

3. Kỹ thuật trồng

• Trồng cách nhau 4–5m/cây
  
• Sau khi trồng, phủ gốc bằng rơm rạ, xơ dừa hoặc trấu khô
  
• Cắm cọc cố định cây, làm giàn che nắng trong 6 tháng đầu
  

4. Tưới tiêu và chăm sóc

• Tưới 1–2 lần/ngày trong mùa khô, hạn chế tưới vào mùa mưa
  
• Tăng cường sử dụng phân hữu cơ vi sinh, phân hữu cơ hoai mục
  
• Phun phân bón lá rong biển, amino acid định kỳ để kích thích ra rễ, đâm chồi

Thời gian cho thu hoạch và năng suất tại miền Bắc, miền Trung

• Cây măng cụt sinh trưởng chậm, sau 4–6 năm mới bắt đầu cho trái
  
• Mỗi cây có thể cho 30–50kg quả/năm sau 8–10 năm trồng
  
• Trái chín vào khoảng tháng 5–7 dương lịch, thu hoạch rải rác trong 1–2 tháng
  

Ở các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, một số mô hình trồng măng cụt từ năm 2012–2015 đến nay đã cho thu trái với năng suất đạt trên 30kg/cây, chất lượng không thua kém măng cụt miền Nam.

Hiệu quả kinh tế từ mô hình trồng măng cụt tại miền Bắc, miền Trung

Khoản mục	Chi phí (VNĐ/cây)
Giống cây 2 năm tuổi	90.000 – 120.000
Chi phí trồng và phân bón 1 năm	150.000 – 200.000
Chi phí chăm sóc, bảo vệ thực vật	100.000/năm
Tổng chi phí sau 5 năm	~700.000 – 900.000/cây

Với giá bán hiện tại từ 60.000 – 100.000 VNĐ/kg, mỗi cây cho 40kg quả, doanh thu có thể lên đến 2.400.000 – 4.000.000 VNĐ/cây/năm, lợi nhuận gấp 3–4 lần so với chi phí đầu tư.

Cây măng cụt hoàn toàn có thể trồng được ở miền Bắc và miền Trung nếu người trồng lựa chọn đúng giống, đúng vùng tiểu khí hậu phù hợp và áp dụng các kỹ thuật chăm sóc thích nghi khí hậu lạnh. Dù có thời gian sinh trưởng dài và cần đầu tư kiên trì, nhưng hiệu quả kinh tế lâu dài của cây măng cụt là hoàn toàn xứng đáng.

Việc mở rộng mô hình trồng măng cụt ở miền Bắc và miền Trung không chỉ giúp đa dạng hóa cơ cấu cây ăn quả mà còn góp phần nâng cao thu nhập, khai thác tiềm năng đất đai bền vững tại các địa phương.