Cách Khắc Phục Lợn Chửa Quá Ngày Không Đẻ

Thông thường, lợn nái mang thai kéo dài từ 112 đến 116 ngày, tuỳ giống và thể trạng cá thể. Tuy nhiên, nếu sau 117 ngày mà chưa có biểu hiện chuyển dạ, đó có thể là dấu hiệu của tình trạng lợn chửa quá ngày, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của mẹ lẫn bầy con. Việc xử lý không đúng cách hoặc chậm trễ có thể dẫn tới thai chết lưu, đẻ khó, thậm chí mất cả nái lẫn con.

Nguyên nhân khiến lợn nái chửa quá ngày

1. Do sai lệch trong việc tính ngày phối giống

• Việc không ghi chép chính xác thời điểm phối giống hoặc phối nhắc lại nhiều lần mà không đánh dấu rõ ngày phối đầu tiên dẫn đến tính sai ngày dự kiến đẻ.
  
• Đây là lỗi phổ biến nhất gây nhầm lẫn về thời gian chửa thực tế.
  

2. Do lợn mang thai giả hoặc không đậu thai

• Lợn có biểu hiện bụng to, vú phát triển, nhưng thực chất không mang thai hoặc thai đã tiêu sớm.
  
• Trong trường hợp này, dù đến ngày vẫn không có dấu hiệu chuyển dạ.
  

3. Thai phát triển chậm hoặc bất thường

• Thai bị dị dạng, chết lưu hoặc phát triển không đều do di truyền hoặc dinh dưỡng kém cũng khiến quá trình sinh sản bị trì hoãn.
  
• Lợn nái có thể không có phản xạ rặn hoặc mất cảm giác chuyển dạ.
  

4. Thiếu hormone nội sinh gây kích thích chuyển dạ

• Lợn nái có thể thiếu hoặc rối loạn hormone oxytocin, prostaglandin cần thiết để khởi phát quá trình sinh.
  
• Trường hợp này cần có can thiệp từ bên ngoài để kích thích đúng lúc.

Dấu hiệu nhận biết lợn sắp đẻ hoặc có nguy cơ chửa quá ngày

Dấu hiệu sắp đẻ bình thường:

• Bỏ ăn, bồn chồn, cào ổ liên tục
  
• Dịch nhờn âm hộ rỉ ra, bụng xệ thấp
  
• Vú căng, nhiệt độ cơ thể giảm nhẹ 0,5–1°C
  
• Cơn co tử cung xuất hiện từng cơn, kéo dài 12–24 giờ trước khi đẻ
  

Biểu hiện bất thường cần lưu ý:

• Đã quá 116 ngày nhưng không có biểu hiện chuyển dạ
  
• Vú căng nhưng không tiết sữa
  
• Không phản ứng với thuốc kích đẻ thông thường
  
• Lợn mệt, thở nhanh, bụng căng cứng

Các bước xử lý khi lợn chửa quá ngày hiệu quả và an toàn

1. Kiểm tra chính xác lại thời điểm phối giống

• Đối chiếu sổ theo dõi phối giống để xác định đúng ngày phối đầu tiên
  
• Nếu phối nhắc lại nhiều lần, lấy ngày phối đầu tiên để tính ngày chửa
  

2. Khám bụng và siêu âm thai

Dùng máy siêu âm chẩn đoán thai (nếu có điều kiện) để xác định:

• Có thai hay không
  
• Thai còn sống hay đã tiêu
  
• Thai quá to, nằm sai vị trí hoặc chết lưu
  

3. Sử dụng thuốc kích thích chuyển dạ

Nếu xác định có thai bình thường, nhưng lợn chửa quá ngày thì có thể dùng thuốc can thiệp:

• Prostaglandin F2α: 1ml/100kg thể trọng, tiêm bắp 1 liều
  
• Oxytocin: 20 – 30 IU/lần, tiêm bắp, 1–2 lần/ngày, cách nhau 6 giờ
  
• Canxi borogluconat + Vitamin B1 để hỗ trợ co bóp tử cung
  

Lưu ý: Chỉ dùng thuốc khi lợn có biểu hiện sẵn sàng chuyển dạ (bụng tụt, âm hộ giãn, dịch nhầy…) và có sự giám sát của kỹ thuật viên thú y.

4. Hỗ trợ can thiệp đẻ nếu cần thiết

Trong trường hợp thai chết lưu, dị dạng hoặc thai to, phải:

• Vệ sinh âm hộ bằng nước muối ấm, đeo găng tay sát trùng
• Thăm khám nhẹ nhàng để kiểm tra vị trí thai
• Nếu thai kẹt, có thể dùng bơm dầu parafin để bôi trơn và rút thai ra
• Trong trường hợp nguy cấp, mổ đẻ là biện pháp cuối cùng, chỉ thực hiện bởi bác sĩ thú y

Biện pháp phòng ngừa hiện tượng lợn chửa quá ngày

1. Ghi chép lịch phối giống chính xác, khoa học

• Dùng sổ theo dõi riêng cho từng con nái
  
• Ghi rõ ngày phối đầu tiên, phối nhắc lại, ngày phối chốt
  
• Từ đó, dự kiến ngày đẻ và chủ động theo dõi
  

2. Cung cấp chế độ dinh dưỡng hợp lý

• Thức ăn giàu protein, canxi, khoáng chất và vitamin tổng hợp
  
• Bổ sung vitamin E, sắt, B1, D3 trong giai đoạn cuối thai kỳ để giúp chuyển dạ thuận lợi
  

3. Quản lý sức khỏe và vệ sinh chuồng trại

• Chuồng thoáng mát, khô ráo, sạch sẽ
  
• Đảm bảo nhiệt độ 25–30°C, độ ẩm 60–70%
  
• Tẩy giun định kỳ và tiêm phòng đầy đủ các bệnh về sinh sản
  

4. Kiểm tra định kỳ thai kỳ bằng siêu âm

• Sau phối giống 21 – 28 ngày nên kiểm tra thai lần đầu
  
• Trước đẻ 1 tuần, theo dõi kỹ các thay đổi trên cơ thể lợn
  
• Có kế hoạch dự phòng thuốc, dụng cụ hỗ trợ đỡ đẻ

Lợn chửa quá ngày là một trong những rủi ro mà người chăn nuôi nào cũng có thể gặp phải. Việc hiểu rõ nguyên nhân, chủ động theo dõi, xử lý đúng kỹ thuật và phòng ngừa hiệu quả sẽ giúp giảm thiểu tối đa thiệt hại. Chúng ta cần xây dựng quy trình chăn nuôi chuyên nghiệp, khoa học và chủ động kiểm soát rủi ro sinh sản để đảm bảo năng suất và lợi nhuận lâu dài.